Blogs

De mensen van Wing bloggen over hun ervaringen en reflecties.

Betrek burgers bij toekomst bomen en bos

Bomen roepen emotie op, zoals we kunnen merken aan de commotie in de samenleving over bomenkap. Voor de overheid is dat een van de redenen om een nationale bossenstrategie uit te stippelen, met ondersteuning van Wing. Dat doen ze in overleg met allerlei betrokken partijen en ook met geïnteresseerde burgers. Het engagement van burgers vraagt om zorgvuldigheid en biedt veel kansen.

Veranderingen in het landschap door de komst van windmolens roepen ook kritiek en emotie op, maar bij bomen is het toch anders. Mensen hechten zich aan bomen. Ze leven langer dan wij; mijn buurman heeft voor ieder van zijn kleinkinderen na de geboorte een boom in zijn tuin geplant. Iemand opperde laatst dat bomenstrategie misschien een betere naam is dan bossenstrategie. Het appelleert meer aan de burger.
Bijvoorbeeld de plannen om bomen te kappen langs wegen om de verkeersveiligheid te vergroten, stuitten op veel kritiek. Er kwam onder meer een petitie tegen bomenkap langs provinciale wegen in het boomrijke Gelderland en een vrouw wier zoon was verongelukt tegen een boom, schreef een ingezonden brief tegen bomenkap.

Heide en haardhout

Bomenkap vindt plaats om allerlei redenen. Soms moeten bomen worden weggehaald omdat ze aan ziekten lijden. In natuurgebieden vindt ook bomenkap plaats om ruimte te maken voor landschapstypen zoals heide en stuifzand. Op die manier proberen beheerders de natuurdoelen te realiseren die Nederland zich heeft gesteld.
Verder is hout een hernieuwbare grondstof, waar we schuttingen, kozijnen, meubels, vloeren en papier van maken en dat we stoken in de houtkachel of de open haard. Daarnaast is hout nodig in de omslag van fossiele naar duurzame grondstoffen. Overigens dekt de binnenlandse houtproductie slechts 9 procent van ons houtgebruik; we importeren veel hout uit Europa en Noord-Amerika.

Soortenrijkdom

De Nederlandse bossen hebben veel functies die belangrijker zijn dan houtproductie, waaronder CO₂-vastlegging en recreatie. Ook is het bos een broedplaats voor soorten en moeten delen ervan beschermd en met rust gelaten worden. Behoud en herstel van biodiversiteit, die wereldwijd hard achteruit holt, is het hoofddoel van de nationale bossenstrategie. Het tweede doel komt voort uit het Klimaatakkoord. Bossen spelen, doordat bomen CO₂ opslaan, een rol in het temperen van de klimaatverandering.

Wantrouwen

Om een variëteit aan visies in te kunnen brengen in de bossenstrategie, zijn er interviews en consultaties met mensen uit de bossector, de waterschappen en landbouwsector. Ook voeren we gesprekken met mensen van burgerinitiatieven en bewonersgroepen. Vooral daar leeft veel emotie. De actiegroepen hebben veel wantrouwen tegenover de overheid en tegen Staatsbosbeheer in het bijzonder. Het wantrouwen is moeilijk weg te nemen en niet altijd ongegrond. In sommige situaties is bijvoorbeeld geen kapvergunning aangevraagd of niet voldaan aan de verplichting tot herplanting.

Energie

De grote betrokkenheid van mensen betekent dat overheden en beheerders heel zorgvuldig moeten omgaan met bosbeheer. Het engagement laat zien dat er op dit vlak veel energie in de samenleving zit. Mensen dienen klachten in, richten actiegroepen op en voeren rechtszaken voor het behoud van bomen. Die energie kunnen we ook benutten als het gaat om het aanplanten en onderhouden van bomen en bossen, en van houtwallen en heggen op het platteland. Alle partijen zijn erbij gebaat om bewoners te betrekken bij het bosbeheer in hun omgeving. Misschien kunnen burgers mede-eigenaar worden, bijvoorbeeld door een boom te adopteren.

Goede voorbeelden

Er is een gereedschapskist ontwikkeld voor klimaatslim bos- en natuurbeheer. Misschien is er ook een tool voor communicatie over en betrokkenheid bij beheer van bomen en bossen nodig. Particuliere grondeigenaren zoals landgoedbezitters hebben als lokale partij nauwelijks problemen, zij zijn goed zichtbaar en staan in contact met bewoners. Hoe kunnen grotere terreinbeheerders en overheden daar een voorbeeld aan nemen? Welke lessen kunnen we trekken uit goede praktijkvoorbeelden? Dat willen we ook onderzoeken. We moeten de bossen zo beheren dat iedereen daar trots op is.